Cộng hòa Liên bang Đức là một nhà nước dân chủ, xã hội và pháp quyền theo thể chế nghị viện. Cấu trúc chính trị của Đức dựa trên các nguyên tắc được xác định trong Luật Cơ bản (Grundgesetz), được ban hành vào ngày 23 tháng 5 năm 1949 và có hiệu lực như một bản hiến pháp.
Nhà nước Liên bang
Cộng hòa Liên bang Đức gồm 16 bang (Länder), mỗi bang có hiến pháp, nghị viện và chính phủ riêng. Các bang thực hiện quyền lập pháp ở những lĩnh vực mà Luật Cơ bản không giao cho Liên bang, đồng thời có vai trò trong việc hình thành ý chí chính trị ở cấp quốc gia thông qua Bundesrat (Hội đồng Liên bang).
Nguyên tắc phân quyền
Hệ thống chính trị Đức được tổ chức dựa trên nguyên tắc phân chia quyền lực thành ba nhánh: lập pháp, hành pháp và tư pháp.
Lập pháp
Quyền lập pháp thuộc về Bundestag (Quốc hội Liên bang) và Bundesrat (Hội đồng Liên bang). Bundestag được bầu theo nhiệm kỳ bốn năm bằng hình thức phổ thông đầu phiếu. Số ghế trong Bundestag có thể thay đổi theo kết quả bầu cử do hệ thống đại diện tỷ lệ pha trộn. Bundesrat là cơ quan đại diện cho các bang, thành viên được cử từ chính phủ các bang. Các dự luật do chính phủ liên bang, Bundestag hoặc Bundesrat đề xuất đều cần được thông qua qua quá trình lập pháp chung.
Hành pháp
Thủ tướng Liên bang (Bundeskanzler) là người đứng đầu chính phủ, được bầu bởi Quốc hội Liên bang theo đề cử của Tổng thống Liên bang. Thủ tướng xác định các định hướng chính sách và điều hành nội các liên bang gồm các bộ trưởng. Cơ quan hành chính bao gồm các bộ và cơ quan cấp liên bang hoạt động dưới quyền chỉ đạo của chính phủ.
Tư pháp
Tòa án Hiến pháp Liên bang (Bundesverfassungsgericht) đảm bảo sự tuân thủ Hiến pháp trong toàn bộ hoạt động của nhà nước. Ngoài ra, hệ thống tư pháp bao gồm các tòa án liên bang khác như: Tòa án Hành chính Liên bang, Tòa án Tài chính Liên bang, Tòa án Lao động Liên bang và Tòa án Xã hội Liên bang.
Các đảng phái chính trị
Hệ thống chính trị Đức có sự tham gia của nhiều đảng phái. Trong Bundestag nhiệm kỳ hiện tại (từ sau cuộc bầu cử liên bang gần nhất), các đảng lớn bao gồm:
- CDU/CSU (Liên minh Dân chủ/Xã hội Cơ đốc giáo): thuộc phe trung hữu, truyền thống.
- SPD (Đảng Dân chủ Xã hội Đức): trung tả, lâu đời nhất nước Đức.
- Bündnis 90/Die Grünen (Liên minh 90/Đảng Xanh): tập trung vào chính sách môi trường và xã hội.
- FDP (Đảng Dân chủ Tự do): tự do kinh tế, trung hữu.
- Die Linke (Đảng Cánh tả): thiên tả, xã hội chủ nghĩa dân chủ.
- AfD (Sự lựa chọn vì nước Đức): cực hữu, đang bị cơ quan bảo vệ hiến pháp giám sát.
Các chính phủ liên bang thường được hình thành dựa trên liên minh giữa hai hoặc ba đảng để đảm bảo đa số trong Quốc hội.
Tổng thống Liên bang
Tổng thống Liên bang (Bundespräsident) là nguyên thủ quốc gia, đại diện cho nước Đức về mặt đối nội và đối ngoại. Dù chủ yếu mang tính nghi lễ, Tổng thống có vai trò quan trọng trong việc bổ nhiệm thủ tướng và giải tán Quốc hội trong một số trường hợp nhất định. Tổng thống được bầu bởi Hội nghị Liên bang, gồm các thành viên Bundestag và đại diện các bang.